سکسیونر چیست ؟ (Disconnect Switch )

یکی از کالاها بنیادی در هر ایستگاه برق فشار بالا می‌باشد. عمل و کار سکسیونر در ایستگاه‌های برق فشار بالا، جدا کردن بخشها و سکشن‌های گوناگون از بخش‌های دارای ولتاژ است. و انجام بستن و بازکردن بروی کالاها را فراهم می‌سازد. نکته چشم گیر در بهره‌گیری از این تجهیز، ناتوانی در فرمان دهی در زیر بار است. یعنی بروی سکسیونرها در حالت On Load نمی‌توان مانوری انجام داد چرا که توانایی بازبست در زیر بار را ندارد و موجب آسیب‌ها و زیانهای جدی به خود سواساز و دیگر کالاها می‌شود. در برنامه‌ریزی و ساخت سواسازها هیچ پیش بینی برای جلوگیری و کاهش قوس‌های شدید الکتریکی برآمده از باز و بسته کردن مدارها بکار نرفته است. اصولاً سکسیونر ابزارهای پیوند دهنده مکانیکی و گالوانیکی برای رسانایی بهتر گردش قطعات و سامانه‌های گوناگون می‌باشند و در درجه نخست برای حفاظت و پناه بهره برداران وکاربران مربوطه در برابر برق گرفتگی بکاربرده می‌شوند. از این رو به گونه‌ای ساخته می‌شوند که در حالت قطع و وصل، جای برش شدگی یا پیوند بگونه روشن وآشکار قابل دیدن باشد. یعنی در هوای آزاد انجام گیرد و از آنجا که سواساز سبب بستن یا بازکردن چرخه الکتریکی نمی‌شود، برای بازکردن و بستن هر چرخه الکتریکی پرفشار نیاز به کلید توان می باشدکه می‌تواند چرخه را با هر شرایطی بسته یا باز کند وسواساز ابزاری است برای پیوند کلید توان به شینه و یا هر بخش دیگری از شبکه که دارای پتانسیل است. لذا طبق دستورهای متدوال الکتریکی و برای ایمنی نیاز درهنگام بازسازی بایستی تا جلوی هر کلید قدرت از۱ کیلو وات به بالا ویا درهر دو سو اگر از دو سوی تغذیه گردد سواساز کار گذاشته شود. با این شرایط هنگام بازکردن چرخه، نخست کلید و سپس سواساز باز می‌شود ودر زمان بستن ابتدا سواساز وسپس کلید بسته می‌شود واگر سواسازبه تیغه‌های زمین مجهز باشد، این تیغه‌های پس ازباز شدن سواساز بسته شده تا شارژهای خازنی انباشته شده رابه زمین بفرستد.

کاربردهای سکسیونر 

سکسیونر این ویژگی و سود را دارد که کاربر را توانا می‌سازد همزمان بیننده جدا شدن دستگاه از دیگر بخشها باشد و مطمئن شود هیچ پیوند الکتریکی بین نقاط جدا شده در کار نیست و یا بالعکس، با بستن سواساز بیننده بستن مدارهای نیرو خواهد بود. سواسازها دارای دو تیغه (یک نری و یک مادگی) برای هر فاز هستند و بسته به توان نیاز برای گردش دهی پیاپی، این تیغه‌ها را برای آمپرهای مشخصی برنامه ریزی و قالب گیری می‌کنند. جنس تیغه‌ها کمابیش آلیاژی از مس و آلومینیوم است که روی آنها را نقره اندود می‌کنند تا از خوردگی جلوگیری شود و آرنگ بهتری را بر قرار سازد. بسته به کاربردها و گزینش، سواسازها در اندازه‌های گوناگون ولتاژی و جریانی ساخته و عرضه می‌شوند .جداگر بین تیغه‌ها و استراکچر سازوکار سواساز مقره‌های خازنی است که همراه با تیغه‌ها شایستگی گردش دارند. سازوکار جابجایی سواسازها نیروی موتوری و یا دستی خواهد بود. کمابیش سازنده بنا بر پیشنهاد خریدار سازوکارهای ویژه را برای سواسازها در نظر می‌گیرد. موتوری بودن سازوکار فرمان، و یا داشتن درون بستهای مختلف مکانیکی و الکتریکی. همچون همیشه برای جلوگیری از باز و بست خطاها بروی سواسازها اینترلاکهایی را با کلیدها در نظر می‌گیرند. یعنی اگر کلید در حالت وصل است، سواسازها شایستگی وصل شدن و یا برش شدن را نخواهند داشت و بیگمان باید پس از فرمان به کلید به روی آنها مانور شود. سکسیونرها مدل‌های گوناگونی دارند و به روش‌های گوناگونی کار می‌کنند اما همه آنها تنها به یک منظور به کار گرفته می‌شوند. بسته به ولتاژ کاری سکسیونرهای گوناگون به کاررفته قرار می‌گیرند چرا که پهنه ایزولاسیون باید نگهداشت گردد. 

سکسیونر کشویی 

مورد استفاده در کیوسک‌ها و قفسه‌هایی که عمق کمی دارند. برای عملکرد ،سکسیونر در جایی استفاده می شود که عمق تابلو کم باشد . این سکسیونرها بیشتر به صورت میله ای در جهت عمودی قطع و وصل می شود و بیشتر در فشار متوسط کار برد دارد .

سکسیونر تیغه ای یا اره ای

از این سکسیونر در ولتاژهای کم تا ۳۰ کیلوولت برای قطع و وصل ولتاژ به دلیل داشتن حفاظت مطمئن درزمان عملکرد مورد استفاده قرار می گیرد. تیغه های آن می تواند از ساده به دوبل و از نوع تسمه ای به پروفیلی و میله ای و لوله ای تغییر یابد. نوع اهرمی آن در فشار قوی وفوق فشار قوی کاربرد دارد. این سکسیونرها به دلیل وجود شرایط جوی و وجود تنش های مختلف بایستی طوری نسب شود که در اثر نیروی برف یا باد به راحتی وصل نگردد.

سکسیونر دورانی

این سکسیونر در ولتاژهای بالا ۶۰ و ۱۱۰ کیلوولت مورد استفاده دارد وعملکرد این سکسیونر به صورت دو بازو در یک پل که جهت چرخش آن ها 90 درجه معکوس همدیگر است می باشد، این نوع کلید در شرایط جوی نامناسب مقاومت خوبی از خود نشان می دهد. سکسیونر قیچی ای یا پانتوگراف این نوع سکسیونرها بیشتر در شبکه فوق فشار قوی کاربرد دارند و به لحاظ آنکه هر قطب روی یک پایه سوار است لذا از نظر جایگیری در پست حجم کمتری اشغال می کند و بیشتر زیر خط فشار قوی نصب می گردد.

سکسیونر با قطع زیر بار

این سکسیونرها بدلیل جلوگیری از حجم زیاد پست و جلوگیری از مانور اپراتور و همچنین برای جلوگیری از اینترلاک (تنش) بین سکسیونر و دژنکتور طوری طراحی می شوند که برای قطع و وصل خطی کوچک و یا فیدرهای تغذیه و یا راه اندازی موتورهای فشار قوی و همچنین وصل آن ها حدود 5/2 تا 10 برابر قدرت قطع آنهاست و جریان قطع این کلیدها 2 تا 5/2 برابر جریان نامی است. این نوع سکسیونرها دارای محفظه قطع ضعیفی می باشند که از نوع هوایی است.