کلرسنج
کلرسنج چیست و انواع کلرسنج
کلر سنج (Chlorine Tester) دستگاهی است که جهت اندازه گیری مقدار کلر آزاد، ترکیبی و کل کلر محلول در آب بکار می رود. با توجه به اینکه کلرزنی یکی از متداولترین روش گندزدایی آب است و باعث ازبین رفتن ویروس ها و میکروب های آب می شود، از طرفی نیز می تواند خطرناک باشد، اندازه گیری کلر و کلرسنجی به وسیله کلرسنج ها بسیار حائز اهمیت می باشد. کلر سنج ها به دو نوع کیت های تست کلر و یا کلرسنج های دیجیتالی می باشند که در نوع کیت تست کلر، کلر سنجی بصورت چشمی انجام می شود، در روش دیجیتال با استفاده از محلول معرف و مکانیزم نوری اندازه گیری دقیق مقادیر کلر امکان پذیراست. کار با این نوع از کلر سنج ها بسیار راحت است و نیاز به تخصص خاصی ندارد. مقدار کمیت مورد نظر پس از پردازش یافته‌ها به طور مستقیم بر روی نمایشگر دستگاه ظاهر می‌شود و نیازی به هیچ گونه محاسبه اضافی نیست.
سه نوع کلر قابل اندازه گیری
- کلر آزاد: به عنوان ضد عفونی کننده مؤثر است.
- کلر ترکیبی: هنگامی که کلر آزاد با سایر ترکیبات موجود در آب واکنش نشان می دهد تشکیل می شود.
- کل کلر: مجموع کلر آزاد و ترکیبی. از آنجا که کلر آزاد ضد عفونی کننده اصلی است، به وسیله ای برای اندازه گیری کلر آزاد نیاز است.
روش کار کلر سنج ها
کلرزنی متداولترین روش گندزدایی آب است. استفاده از کلر و ترکیبات آن در حال حاضر عامل اصلی گندزدایی آب آشامیدنی در تمام شهرهای کشور می باشد. کلرسنجی به روش رنگ سنجی، مرسوم ترین روش اندازه گیری کلرباقیمانده می باشد. اساس این روش عبارت است ازاضافه کردن نوعی ماده معرف به نام DPD به آب حاوی کلر و درپی آن اندازه گیری مقدار غلظت کلر با توجه به تغییر رنگ آب که متمایل به ارغوانی می شود و بر اساس رنگ ایجاد شده میزان کلرباقیمانده آب اندازه گیری می گردد.
انواع کلر سنج
بطور کلی دستگاههای کلرسنج استفاده کننده از تکنیک رنگ سنجی به دو دسته تقسیم می شوند.
1-کلرسنج های چشمی: با استفاده از کیت تست کلر، کلر سنجی بصورت چشمی و با تغییر رنگ انجام می شود.
2-کلرسنج های الکترونیکی ( دیجیتالی ) : با استفاده از محلول معرف و مکانیزم نوری اندازه گیری دقیق مقادیر کلر انجام میگیرد.
امروزه انواع متنوعی از کیت های کلرسنج چشمی و الکترونیک در بازار موجود می باشد که شرکتهای تولید کننده این نوع دستگاهها، خصوصیات مختلفی را برای دستگاههای خود ایجاد کرده اند. با توجه به اهمیت صحت و دقت کلرسنجی و محدوده سنجش کلر جهت مصارف بهداشتی و شرب و تأثیر آن بر امر بهداشت و سلامت مصرف کنندگان توجه به پارامترهای ذکر شده در این دستگاهها بسیار مهم و ضروری است.
انواع کیت کلر سنج
انواع کیت‌های کلرسنج بسته به کاربردهای مختلف و محیط‌های مختلفی که نیاز به اندازه‌گیری کلر دارند، متنوع هستند. در زیر تعدادی از انواع کیت‌های کلرسنج را می‌توان ذکر کرد:
- کیت‌های کلرسنج آب
- کیت‌های تست کلر آزمایشگاهی
- کیت‌های کلرسنج پرتابل
- کیت‌های کلرسنج محیط زیست
- کیت‌های تست کلر برای محیط زیست
- کیت‌های کلرسنج برای پساب
- کیت‌های کلرسنج غذا
- کیت‌های تست کلر در مواد غذایی
- کیت‌های کلرسنج بهداشت عمومی
- کیت‌های تست کلر در محیط‌های عمومی
- کیت‌های کلرسنج صنعتی
- کیت‌های تست کلر در صنایع شیمیایی و پتروشیمی
کاربرد کلرسنج ها
تصفیه خانه و توزیع آب آشامیدنی
کلر یکی از پرکاربردترین مواد ضدعفونی کننده در تصفیه آب آشامیدنی است. همچنین به رسوب مواد معدنی و سایر مواد توسط اکسیداسیون قبل از فیلتراسیون کمک می کند. در بسیاری از کشورها و مناطق در سراسر جهان آب آشامیدنی باید قبل از توزیع ضدعفونی شود. این کار پس از فیلتراسیون با افزودن مکرر کلر انجام می شود. سطح کلر باید همراه با مقدار pH و دما در بسیاری از مراحل فرآیند کنترل شود.
بسته به میکروارگانیسم های موجود در آب، سطح کلر باقی مانده قبل از توزیع آب آشامیدنی تنظیم می شود. برخلاف بسیاری از اثرات مثبت کلرزنی، کلر همچنین می تواند با مواد آلی موجود در آب واکنش داده و به اصطلاح محصولات جانبی ضد عفونی کننده (DBP) را تشکیل دهد که می تواند برای سلامتی انسان مضر باشد. این دلیل دیگری است که چرا باید سطح کلر در طول تولید آب آشامیدنی به دقت کنترل شود.
تصفیه خانه های فاضلاب
در بسیاری از کشورها از کلرزنی به عنوان آخرین مرحله در تصفیه فاضلاب استفاده می شود. در این حالت آب تصفیه شده قبل از تخلیه به آبهای آزاد با کلر ضد عفونی می شود. دلیل کلرزنی جلوگیری از بیماری های منتقله از طریق آب از پاتوژن ها و میکروارگانیسم ها است. فرآیند کلر زدایی کامل برای کاهش اثرات مضر کلر باقیمانده در پساب بسیار مهم است.
سیستم های خنک کننده صنعتی
سیستم های خنک کننده صنعتی، مانند برج های خنک کننده، مستعد رشد جلبک ها و تشکیل لایه های زیستی در داخل لوله هستند. کلر برای جلوگیری موثر از رشد زیستی استفاده می شود. اما باید به دقت پایش شود، زیرا غلظت های بسیار کم کلر از رشد زیستی جلوگیری نمی کند و غلظت بیش از حد کلر می تواند باعث خوردگی و آسیب شود.
پارامترهای مهم در انتخاب کلرسنج
• دقت کلرسنجی
• محدوده سنجش کلر
• قابلیت اندازه گیری دما
• قابلیت کالیبراسیون اتوماتیک الکترونیکی
• قابلیت ذخیره سازی نتایج کلر سنجی
• قابلیت ضد آب بودن
روش استفاده از کیت اندازه گیری کلر یا کیت سنجش کلر
در بیشتر موارد کیت سنجش کلر برای اندازه گیری سطح کلر در آب استخرها استفاده می شود. روش تست کلر برای آب استخر به شرح زیر است.
نمونه آب را جدا کنید
تستر پلاستیکی را در آب استخر فرو کنید و مطمئن شوید که آب را از عمق حداقل ۴۰ سانتی متری بیرون می آورید.
سطح ظرف را بررسی کنید
مطمئن شوید که سطح ظرف تا علامت نشانگر پر شده است. قرائت مناسب نیاز به نسبت دقیق آب استخر به محلول آزمایش دارد.
آزمایش کلر آزاد و کلر باقی مانده
پنج قطره محلول تست سنجش کلر را به ظرف اضافه کنید. در برخی از کیت های آزمایش به جای محلول تست مایع از قرص های محلول استفاده می شود.
محلول را مخلوط کنید
درپوش ها را روی ظرف قرار دهید و چندین بار ظرف را وارونه کنید تا محلول با آب استخر مخلوط شود.
رنگها را مقایسه کنید
چند ثانیه صبر کنید و سپس رنگ موجود در ظرف را با استانداردهای رنگی که در دستورالعمل تست شما نشان داده شده است، مقایسه کنید. با این کار میزان کلر آزاد را برای شما مشخص می شود.
چند دقیقه صبر کنید و دوباره رنگ ها را مقایسه کنید، تا سطح کلر باقی مانده مشخص شود. برخی از کیت ها دارای دو آزمایش جداگانه برای اندازه گیری کلر آزاد و کلر باقیمانده هستند که هر کدام به محلول یا قرص متفاوتی نیاز دارند. انجام این تست برای آب آشامیدنی و موارد دیگر کاملا مشابه است.
