بازرسی، تست و تحویل تاسیسات برقی ساختمان
تاسیسات برقی را باید قبل از شروع بهره برداری و یا پس از هر تغییر عمده در آن مورد کنترل و آزمایش قرار داد و تنظیم های لازم در تجهیزات و لوازم بر اساس شرایط طرح، کارکرد آن ها و بهره برداری انجام تا نسبت به صحت کارهای انجام شده طبق مقررات اطمینان حاصل شود. پیچیدگی روزافزون تاسیسات الکتریکی و همینطور استانداردهای سختگیرانه، مسئولیت بیشتری را بر عهده بازرسین تاسیات برق قرار می دهد
استفاده از ابزار اندازه گیری مناسب برای انجام تست ها مطابق استانداردهای بین المللی توسط کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک (IEC) ضروری است.
استاندارد بین المللی IEC 60364 و استانداردهای معادل ملی آن ( مبحث 13 مقررات ملی ساختمان در ایران ) الزامات مربوط به تاسیسات برقی نصب ثابت در ساختمانها را مشخص می کند. بخش 6.61 این استاندارد، الزامات مربوط به انطباق با IEC 60364 را شرح می دهد.
الزامات اساسی IEC برای تست و تحویل تاسیسات ساختمانی
IEC 60364.6.61 و معادل های ملی آن بیان می کنند که تأیید تاسیسات باید با بازرسی چشمی شروع شود و سپس آزمایشها و کنترل های زیر ترجیحا به ترتیب انجام شود:
- آزمایش تداوم هادی های حفاظتی( تست پیوستگی)
- تست مقاومت عایقی
- تست مقاومت عایقی برای تایید کارایی حفاظتی با SELV، PELV یا جداسازی الکتریکی
- تست مقاومت عایقی برای تایید کارایی مقاومت/امپدانس کف و دیوار
- تست پلاریته یا قطبیت
- تست مقاومت الکترود زمین
- تست امپدانس حلقه اتصال کوتاه ( آزمایش کلیدهای خودکار و تنظیم آنها )
- تست جریان اتصال کوتاه احتمالی بین فازها و هر فاز با زمین(PFC)
- تست تایید کارایی حفاظت های اضافی ( معمولا RCD و تست همبندی تکمیلی )
- تست ترتیب فازها در جریان متناوب، ولتاژ های + و - در جریان مستقیم( تست توالی فاز )
- آزمایش های عملیاتی
- تست افت ولتاژ
تست تاسیسات برقی
بازرسی بصری ابتدا انجام می شود تا تأیید شود که تجهیزات الکتریکی نصب ثابت با الزامات ایمنی مطابقت دارند و به طور قابل ملاحظه ای آسیب ندیده اند و موانع آتش ، وسایل حفاظتی ، نظارتی ، جداسازی و تعویض و اسناد مربوطه موجود است. اندازه گیری ها ممکن است پس از این بازرسی آغاز شود.
همچنین تنها با تجربه و آموزش مناسب ، لباس ایمن و ابزارهای مناسب آزمایش و اندازه گیری می توان فردی را برای آزمایش تاسیسات برقی مطابق استاندارد IEC 60364.6.61 صلاحیت دار دانست. هنگام انجام تست باید اطمینان حاصل شود که اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از صدمه یا صدمه به افراد ، تجهیزات یا اموال انجام شده است و از این که افراد غیرمجاز از خطر دور شوند ، اطمینان حاصل شود.
تست پیوستگی
پیوستگی هادی ها و اتصال به قسمت های هادی در دسترس در صورت وجود، باید با اندازه گیری مقاومت موارد زیر تایید شود:
- هادی های حفاظتی شامل هادی های همبندی
- قسمت های هادی در دسترس
- در مورد مدارهای نهایی حلقوی، هادی های برقدار
تست مقاومت عایقی
مقاومت عایقی باید بین موارد زیر اندازه گیری شود:
- هادی های برقدار
- هادی های برقدار و هادی حفاظتی متصل به سیستم اتصال زمین
در هنگام این اندازه گیری اگر شرایط مهیا باشد، هادی های برقدار باید بهم متصل شوند. در عمل، شاید لازم باشد که اندازه گیری مقاومت عایقی در زمان نصب تاسیسات و قبل از اتصال تجهیزات انجام گیرد.
همچنین در مواقعی که مدار شامل تجهیزی باشد که احتمالا روی نتایج تاثیر گذار باشد یا امکان آسیب به آن باشد، فقط باید یک اندازه گیری بین هادی های برقدار متصل بهم و زمین انجام گیرد.
اگر تابلو فیوز اصلی و هر مدار نهایی مقاومت عایقی اندازه گیری شده با ولتاژهای تست نشان داده شده در جدول در صورتی قابل قبول است که مقدار آن تحت شرایط ذیل از مقدار مشخص شده در جدول کمتر نباشد:
تست پلاریته
در صورت لزوم، پلاریته منبع در ابتدای تاسیسات الکتریکی( محل ورود تغذیه در تابلوی برق ورودی تاسیسات) قبل از برقدار کردن تاسیسات باید تایید شود.
زمانی که قطع و وصل هادی نول مجاز نباشند باید تستی صورت گیرد تا تایید شود که کلید های قطع و وصل فقط به هادی(هادی های) فاز متصل هستند.
در تست پلاریته موارد زیر باید به تایید برسند:
- هر فیوز، یا کلید تک پل کنترلی یا حفاظتی تنها به هادی فاز متصل شده باشند.
- به جز برای سرپیچ های لامپ E14 و E27 طبق IEC 60238، در مداراتی که دارای هادی نول زمین شده و سرپیچ ادیسون کنتاکت مغزی در کف سرپیچ هستند، کنتاکت بیرونی یا پیچی به هادی نول متصل شده باشد و کنتاکت واقع در کف سرپیچ به فاز متصل گردد.
- سیم کشی به طور صحیح به خروجی پریزها . لوازم جانبی مشابه متصل شده باشد.( فاز سمت راست باشد)
حفاظت به وسیله قطع اتوماتیک تغذیه
کلیات
تایید اثربخشی اندازه گیری ها برای حفاظت در برابر خطا به وسیله قطع خودکار تغذیه به موارد زیر بستگی دارد:
الف. برای سیستم TN
تطابق با استانداردهای IEC60346-411-4-41 و IEC60346-411-3-2 باید با تست های زیر به تایید برسد:
- اندازه گیری امپدانس حلقه اتصال کوتاه در صورتی که امکان پذیر باشد.
- تایید ویژگی ها و عملکرد تجهیزات حفاظتی که شامل موارد زیر می باشد:
- برای تجهیزات حفاظتی اضافه جریان: با بازرسی چشمی و دیگر روش های مناسب ( مانند تعیین زمان قطع برای کلیدهای اتوماتیک )
- برای RCD ها( تجهیزات حفاظت در برابر جریان نشتی): با بازرسی چشمی و انجام تست
- عملکرد قطع اتوماتیک RCD باید با استفاده از تجهیزات تست مورد تایید استاندارد IEC61557-6 مورد آزمایش قرار گیرند تا از تطابق تجهیز با استاندارد IEC60364-411-4-41 اطمینان حاصل شود.
- همچنین عملکرد این تجهیز بدین صورت مورد تایید است که آیا جریان قطع کوچکتر یا مساوی جریان نشتی نامی RCD می باشد یا خیر؟
- پیشنهاد می شود که زمان قطع کلید حفاظت در برابر جریان نشتی با استاندارد IEC60364-1-4-41 تطابق داشته باشد.
اندازه گیری مقاومت الکترود زمین
اندازه گیری مقاومت یک الکترود زمین در صورت لزوم باید با روشی مناسب اندازه گیری گردد. در مواقعی که اندازه گیری مقاومت میسر نباشد، می توان آن را با مقادیر قابل اعمال محاسبه کرد.
مقاومت هر نوع الکترود زمین اعم از ساده، اساسی و شبکه همبند به صورت جداگانه و یا متصل به هم می تواند به روش های مختلف اندازه گیری شود.
اندازه گیری امپدانس حلقه اتصال کوتاه
تجهیزات حفاظتی باید برای خطاهای اتصال فاز به زمین توانایی قطع مدار را در زمان جهت جلوگیری از هرگونه صدمه و شوک الکتریکی داشته باشند. این مهم وقتی تحقق می باد که مقادیر واقعی حلقه اتصال کوتاه مدار از مقادیر مجاز ارائه شده بیشتر نباشد.
توالی فاز
در مدارات چند فازه باید تایید شود که توالی فاز برقرار است که در صورت عدم کنترل می تواند خطرات و مشکلات بسیار زیادی را به ویژه در الکتروموتورها بوجود آورد.
تست افت ولتاژ
اگر تجهیزات با ولتاژ متفاوت از ولتاژ نامی تغذیه شوند ممکن است عملکرد آنها مختل شود. اندازه گیری افت ولتاژ می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مقایسه اختلاف بین ولتاژ در حالت وجود و بدون وجود بار نصب شده یا
- مقادیر امپدانس مدار
این مطلب به مرور تکمیل می شود
منابع:
- کتاب بازرسی، تست و تحویل تاسیسات برقی ساختمان تالیف مهندس بهروز شوقی
- استاندارد IEC 60634-6
نظر خود را بنویسید