دیتالاگر
فرآیند ثبت اطلاعات (data logging) عبارتست از جمع آوری و ذخیره داده ها در طول یک دوره زمانی. این فرآیند تجزیه و تحلیل، دسترسی یا اصلاح اطلاعات را در یک شبکه فراهم کرده است. دستگاهی با قابلیت ثبت اطلاعات، دیتالاگر نامیده میشود. امروزه دیتالاگرها در صنایع مختلف کاربرد های فراوانی دارند. دیتالاگر ها بر اساس شرایط کاری و تکنولوژی ساخت ، کیفیت و طول عمر متغیری دارند. معمولا دیتالاگر های حرفه ای دارای درصد خطای بسیار کم و طول عمر چند ساله هستند. دیتالاگر به مهندسین و متخصصان اجازه می دهد تا شرایط را کاملا تحت نظر بگیرند و کوچکترین تغییرات نیز از دید آنها پنهان نماند ، این در حالیست که دیگر نیازی به صرف وقت زیاد برای جمع آوری و بررسی داده ها ندارند و این عملیات می تواند طی چند کلیک در چند ثانیه صورت پذیرد. یکی از اصلی‌ترین مزایای استفاده از دیتالاگرها قابلیت جمع‌آوری ۲۴ ساعته اطلاعات است.
دیتالاگر (Data logger) یا همان ثبت کننده اطلاعات، یک ابزار الکترونیکی است که سوابق اندازه گیری را در یک دوره زمانی گزارش می دهد. وظیفه اصلی آن ذخیره اطلاعات سنسورها و ترانسمیترها در سطح فیلد و یا واحد های صنعتی کوچک و بزرگ است. این داده ها می تواند در حافظه خود دستگاه ذخیره شود که دارای رابط محلی (مانند صفحه کلید و صفحه نمایش) بوده واز آنها به صورت وسیله‌ای مستقل استفاده کرد. یا از طریق دستگاه یا کامپیوتر فراخوانی شوند و با استفاده از نرم‌افزار آنها را فعال کرده و اطلاعات را تجزیه و تحلیل نمود، یا اطلاعات رابه صورت آنلاین به یک رایانه یا ایستگاه مانیتورینگ مخابره کند. گاهی اوقات دیتالاگر اطلاعات خام را ارسال می کند و در رایانه عملیات تبدیل صورت می پذیرد ، گاهی اطلاعات رقمی در دیتالاگر محاسبه و سپس ارسال می شود و گاهی نیز اطلاعات در دیتالاگر ذخیره می شود و در زمانهای مشخصی برای رایانه ارسال می شود ، در برخی از دیتالاگر ها نیز اطلاعات صرفا ذخیره می شوند و کاربر با استفاده از رابط ها و عملگرهای خود دیتالاگر می تواند داده ها را بازیابی نماید. اکثر دیتالاگرها (اما نه همه آنها) بر پایه یک پردازنده رقمی (یا رایانه) طراحی و ساخته می‌شوند. آنها عموماً کوچک و قابل حمل می باشند.
کاربرد دیتالاگر
ذخیره کننده داده های حاصل از اندازه گیری پارامترهای هواشناسی مانند سرعت باد/ و جهت باد، دما، رطوبت نسبی، تشعشعات خورشیدی در ایستگاه هواشناسی بدون مراقبت ذخیره داده های سطح آب، عمق آب، جریان آب، pH آب، رسانایی آب در ایستگاه‌های بدون مراقبت هیدروگرافی
- ذخیره خودکار رطوبت
- ذخیره خودگار فشار گاز
- شمارش ترافیک جاده
- اندازه گیری دما (رطوبت و…) مواد فاسد شدنی در حین انتقال محموله
- مانیتورینگ فرایند برای نگهداری و عیب یابی کاربردها
- تحقیقات حیات وحش
- اندازه گیری لرزش و شرایط حمل (ارتفاع سقوط) در توزیع
- مانیتورینگ سطح مخزن
- مانیتورینگ محیط زیست
- آزمایش خودرو
- مانیتورینگ وضعیت رله در سیگنال دهی راه آهن
- ذخیره سازی ‘نمودار بارگذاری الکتریکی’ برای مدیریت مصرف انرژی.
- داده برداری از متغیرهای دما و فشار در طول خط لوله
- مانیتورینگ خطوط لوله نفت و گاز
انواع دیتالاگر
اولین دیتالاگر ها ثبت اطلاعات را بر روی کاغذ انجام میدادند و تمامی اطلاعات را به صورت مداوم بر روی کاغذ رسم میکردند کم کم با پیشرفت تکنولوژی بر روی حافظه های Ram ذخیره کردند و امروزه علاوه بر روی حافظه اطلاعات را به صورت شبکه های صنعتی در اختیار کامپیوترهای صنعتی قرار می دهند.
- دیتالاگرهای ثبت اطلاعات بر روی کاغذ
- دیتالاگرهای ثبت اطلاعات بر روی حافظه های جانبی
- دیتالاگرها با شبکه های صنعتی
- دیتالاگرهای هوشمند
اجزاء دیتا لاگر
- سخت افزار: سخت افزار سیگنال های موردنظر را به داده های دیجیتال تبدیل می کند که شامل سنسورها، مدارات بهبود سیگنال (مانند تقویت کننده و کاهنده های نویز) و مدارهای مبدل آنالوگ به دیجیتال.
- سخت افزار ذخیره سازی بلند مدت داده ها که معمولا کارت حافظه یا رایانه می باشد.
- نرم افزار دیتالاگر : که برای جمع آوری، آنالیز و نمایش داده ها استفاده می شود
- کابل دیتالاگر : که رابط بین دیتالاگر و کامپیوتر برای انتقال داده های ذخیره شده بر روی کامپیوتر
خصوصیات یک دیتالاگر
تعداد کانالها: تعداد کانالهای دیتالاگر بیانگر تعداد سنسورها و مبدلهایی است که همزمان قابل اتصال به دیتالاگر هستند.
- نمونه فرکانس نمونه برداری: تعداد دفعاتی که دیتالاگر داده‌های هر سنسور را خوانده و به کامپیوتر یا حافظه منتقل می‌کند را فرکانس نمونه برداری دیتالاگر می گویند. به عنوان دیتالاگری که دارای فرکانس نمونه برداری ۳۰۰ هرتز است به این معنی است که در هر یک سیصدم ثانیه داده‌های بدست آمده از سنسورها به کامپیوتر منتقل میشود
- نوع سنسورهای پشتیبانی کننده: معمولاً هر دیتالاگری سنسورها و مبدلهای خاصی را پشتیبانی می‌کند. مثلاً یک دیتالاگر ممکن است تنها قادر به پشتیبانی سنسورهای حرارتی می باشد. RTDباشد ولی قادر به پشتیبانی ترموکوپلها نباشد.
- پردازش داده های جمع آوری شده: معمولاً هر دیتالاگر مجهز به یک نرم‌افزار است که امکان اعمال تنظیمات آن و مشاهده نمودارهای بدست آمده از سنسورها را حین نمونه برداری ممکن می‌کند
- مدت زمان ثبت اطلاعات: یک پارامتر اساسی در سیستمهای دیتالاگر قابلیت ثبت اطلاعات برای مدت زمانی طولانی مثلاً چندین سال است. برای دست یابی به این هدف لازم است سیستمهای دیتالاگر دارای رسانه‌های ذخیره سازی در حجم‌های بالا و مصرف انرژی بسیار کم باشند.
نحوه استفاده از دیتالاگر
یک دیتالاگر برای استفاده در نمودار و تجزیه و تحلیل خود دارای نرم افزار خاصی است. بسته به نوع برنامه ، ثبت کننده باید متصل و پیکربندی شود که براساس سنسورها باید نمونه برداری شود و نحوه کارکرد ثبت کننده چقدر است.
پس از استقرار در محل انتخاب شده خود ، دیتالاگر می تواند هر اندازه گیری تنظیم شده را ضبط و ذخیره کند. پس از اتمام دوره نظارت مورد نظر ، سپس رکوردر داده ها با نرم افزار مجدداً وصل می شود تا داده های ثبت شده را بدست آورید. اندازه گیری ها ممکن است در نمودارهایی نشان داده شوند که برای نشان دادن تغییرات در طول زمان مفید هستند. اکثر برنامه های نرم افزاری به کاربر امکان می دهند داده های جدولی را مشاهده و ضبط ها را به صفحه گسترده صادر کند.
