انواع رله

انواع رله 

رله ی حرارتی یا بیمتال 

دستگاه های الکتریکی را باید در مقابل خطرات و خطاهای احتمالی حفاظت کرد. یکی از راه های حفاظت موتورهای الکتریکی، استفاده از رله ی حرارتی است. رله ی حرارتی، موتور را در مقابل اضافه بار خفاظت می کند. اصول ساختمان آن از دو فلز، که دارای ضریب انبساط طولی مختلف اند تشکیل شده است. این دو فلز در حالت گرم، به وسیله ی غلتک پرس و به صورت یک تکه دیده می شوند. این دو فلز یک بیمتال را تشکیل می دهند. در اثر عبور جریان، هر دو فلز گرم و طول آن ها زیاد می شود و چون ازدیاد طول یکی از فلزات بیشتر از دیگری است، از این رو دو فلز با هم خم می شوند. این حرکت به طور مستقیم و یا به وسیله ی اهرم هایی به یک کنتاکت منتقل می شود و مداری را قطع یا وصل می کند. از خاصیت بی متال در فیوزها، رله های بیمتال و ... استفاده می شود.

رله ی بیمتال قابل تنظیم است و در مقابل اضافه بار از 1.5 تا 10 برابر جریان نامی، موتور را قطع می کند نمونه ی سه فاز رله ی حرارتی از سه پل قدرت برای عبور جریان اصلی مصرف کننده، تشکیل شده و دارای دو کنتاکت فرمان است، یکی کنتاکت بسته جهت قطع مدار تغذیه ی کنتاکتور و دیگری کنتاکت باز که پس از عمل بیمتال بسته می شود و برای اطلاع دادن از خطای حاصل در مدار به کار می رود. 

بعضی از این رله ها کلیدی دارند که برای دو حالت دستی و اتوماتیک طراحی شده اند. در حالت دستی پس از عمل رله باید با دست آن را به حالت اول برگرداند. در حالت اتوماتیک، رله پس از مدت زمانی معین به حالت اول باز می گردد.

کنترل بار

یک نوع رله الکترونیکی اضافه جریان سه فاز است و برای جلوگیری از سوختن موتورهای سه فاز در مقابل اضافه بار بیش از حد مجاز، دو فاز شدن، اتصالی در هر نقطه از مسیر جریان مصرفی حتی در داخل خود موتور، اختلالات الکتریکی و مکانیکی ایجاد شده در موتور و سیم های برق رسانی به آن، حفاظت ژنراتورها و ترانسفورماتورهای قدرت در مقابل اضافه بار و اتصالی در مدار آن ها و به کارگیری جهت اتوماسیون در مواردی که اضافه جریان یکی از پارامترهای طراحی مدار باشد به کار می رود. هنگام استفاده از کنترل بار در مسیر موتور باید زمان قطع آن را طوری تنظیم نمود که در جریان لحظه ای، هنگام راه اندازی موتور مدار را به اشتباه قطع نکد.

خود کنترل بار باید مجزا از فاز و نول تغذیه شود و اگر مشکلی در مدار نباشد با بستن کنتاکت در مسیر فرمان مدار را آماده استارت می کند. سه فاز مدار قدرت نیز فقط از داخل کنترل بار عبور کرده و به ترمینال های الکتروموتور وصل می شود.

کنترل فاز 

یک نوع رله ی الکترونیکی با قابلیت تشخیص سطح عدم تقارن ولتاژ فازها، قطع یکی از فازها، جابه جایی فازها و نیز دارای تابع تاخیر عملکرد وصل و قطع رله خروجی یا کنتاکت خود است. بیشتر کنترل فازها دارای سه ولوم به نام های زیر می باشد:

الف) On delay: اگر مواردی که در تعریف کنترل فاز گفته شد جاری باشد. بعد از سپری شدن زمان تعیین شده در این ولوم کنتاکت بسته می شود تا مدار آماده استارت شود.

ب) off delay: اگر در موارد گفته شده در تعریف کنترل فاز مشکلی پیش آید و همراه با سپری شدن زمان تعیین شده در این ولوم، تداوم داشته باشد کنتاکت باز می شود تا مدار استاپ شود.

ج) Asym: با این ولوم می توان تعیین کرد که چند درصد اختلاف ولتاژ بین فازها برای مدار قابل قبول است مثلا اگر یکی از سه فاز دچار افت ولتاژ و 320ولت را نشان دهد و این ولوم بر 8 درصد قرار داشته باشد چون افت ولتاژ در این فاز نسبت به دو فاز دیگر بیشتر از درصد تنظیمی است کنترل فاز مدار را قطع می کند.

کنترل فاز بار 

المان های کنترل فاز و کنترل بار که در بالا توضیح داده شده، اگر در یک مجموعه قرار گیرند به آن کنترل فاز بار می گویند.

کلید محافظ موتور 

کلید محافظ می تواند موتور را در مقابل اتصال کوتاه و اضافه بار حفاظت کند و برای عمل رله، معمولا آن را روی جریان معینی تنظیم می کنند وقتی که جریان از حد تنظیم شده بیشتر شود، عضو حرارتی رله عمل و مدار را قطع می کند. عضو مغناطیسی این رله از یک هسته ی آهنی ثابت و یک هسته ی متحرک و یک بوبین تشکیل شده است، به طوری که هسته ی متحرک از طریق نیروی یک فنر به طرف بالا کشیده شده است. وقتی که جریان از حد تنظیم شده بالاتر رود یا در مدار اتصال کوتاه به وجود آید، بوبین مغناطیس شده، هسته متحرک را به سمت پایین می کشد و باعث قطع کنتاکت های متصل به هسته ی متحرک می شود، در نتیجه رله مدار را قطع می کند.

مدت زمان عمل رله بسیار کم است به همین دلیل این رله را رله ی سریع می گویند. کلید محافظ موتور می تواند جایگزین فیوز و بی متال باشد.