آشنایی با استانداردها

استاندارد چیست؟

استاندارد در لغت به معنی داشتن نظم و مطابق قانون بودن است. مفهوم استاندارد ، تعیین کیفیت مناسب پذیرفته شده و توافقی برای هر کالا و یا خدمات یک شرکت در مقیاس جهانی می باشد.

انواع استاندارد

استاندارد های بین المللی : این استانداردها به منظور ایجاد تعریفی واحد بین تمامی کشورهای دنیا برای ایجاد سطح کیفی مناسب ضمن مبادلات ، تعیین می شوند.

استاندارد های کشوری : استانداردهایی می باشند که در داخل هر کشوری به منظور حمایت از مصرف کنندگان ، یکدست بودن محصولات از نظر کیفی و حفظ اعتبار کشور در مقوله صادرات تعیین می شوند. این قوانین شامل دو بخش اجباری و تشویقی می باشند.

استاندارد های منطقه ای : به استاندار هایی ، منطقه ای گفته می شود که بین چند کشور و برای سهولت در مبادلات و تشریفات و هزینه ها تنظیم می شود.

استاندارد های شرکتی : استانداردی است که درون هر شرکتی برای پیمانکاران زیرمجموعه تعریف می شود تا نتایج کاری همگی آنها دارای کیفیتی یکدست و مناسب باشد.

لیست استاندارد های برق

هر مهندس برقی که در ایران مشغول به کار می باشد به این استانداردها نیاز دارد. برخی از مهم ترین استانداردها در زمینه تجهیزات الکتریکی شامل استانداردهای CSA ،GS ،UL ،NEC ،VDE ،DIN ،ANSI ،IEEE ،ISO ،IEC هستند. استاندارد IEC از استانداردهای معتبر و مورد تأیید تمام کشورهای جهان است. از دیگر استانداردها می توان به ANSI (آمریکا)، BSI (انگلیس)، UNI (ایتالیا)، GOST (روسیه) و JISC (ژاپن) اشاره کرد. اما دو استاندارد DIN و IEC در ایران موارد استفاده بیشتری دارند. در ادامه این استانداردهای برق و نماد استانداردهای برق را بیشتر بررسی می کنیم.

استاندارد DIN

نخستین مؤسسه ملی استاندارد در سال 1902 در انگلستان و سپس در 1916 در هلند و 1917 در آلمان تأسیس شد. به دنبال آن استاندارد DIN (deutsches institute fure norming) (موسسه استاندارد آلمان) که استاندارد صنعتی آلمان است گسترش پیدا کرد .در این سیستم هر کس می تواند یک پیشنهاد برای یک استاندارد جدید ارائه دهد.زمانی که پیشنهاد پذیرفته شد پروژه استاندارد مطابق با مقررات تعیین شده توسط کمیته استانداردهای DIN کمیته فنی CEN و یاکمیته ی استاندارد ISO تعریف می گردد.

استاندارد IEC

سازمان IEC (International Electrotechnical Commission) یا کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک که در سال 1906 با همت دانشمندان متخصص کشورهای مختلف تأسیس شده است وظیفه تدوین و انتشار استانداردهای بین المللی IEC در حوزه گسترده برق و الکترونیک و زمینه های مرتبط را بر عهده دارد. استانداردهای IEC شامل دامنه وسیعی از فناوری ها نظیر : تولید انتقال و توزیع نیرو؛ نیمه رساناها؛ فیبرنوری و باطری ها؛ فناوری های خورشیدی؛ نحوه ساخت و نصب دستگاه های برقی و فناوری نانو را پوشش می دهد. 

استاندارد ANSI

استاندارد ANSI یا American National Standard Institute با نام مؤسسه استاندارد ملی امریکا سازمانی غیر دولتی است که به عنوان نماینده امریکا در سازمان جهانی استاندارد حضور دارد. ANSI در سال ۱۹۱۸ زمانی که پنج انجمن مهندسی و سه آژانس دولتی کمیته استانداردهای مهندسی آمریکا (AESC) را تشکیل دادند بنا گذاشته شد. از سال ۱۹۶۹ نام ANSI برای این انجمن استفاده می شود. موسسه ANSI در پنج بخش فعالیت دارد:

1. بخش استانداردهای سوخت زیستی ANSI یا (ANSI-BSP)
2. بخش استانداردهای فناوری اطلاعات در بخش سلامت
3. بخش استانداردهای امنیت داخلی
4.  بخش استانداردهای نانوتکنولوژی
5.  بخش جلوگیری از دزدی هویت و مدیریت استانداردهای تشخیص هویت

استاندارد IEEE

IEEE مخفف عبارت Institute of electrical and Electronics Engineer و نشان مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک است. استانداردها در این مؤسسه شامل زمینه های برق، الکترونیک، مخابرات، فناوری اطلاعات، مهندسی پزشکی و … است.

استاندارد CE

یکی دیگر از استانداردهای برق استاندارد CE است. این استاندارد بیانگر تطابق محصول با مقررات و استاندارد اروپاست. مجوز استفاده از این علامت زمانی به سازندگان داده می شود که کلیه الزامات ابلاغ شده در بخشنامه های مرتبط با محصول خود را رعایت کرده باشند. تمامی محصولات اشنایدر الکتریک دارای علامت استاندار CE هستند. وجود این علامت باعث شده، محصولاتی که آن را دریافت نکرده اند به هنگام فروش با مشکل مواجه شوند و به عبارت دیگر عدم وجود آن در نظر مصرف کنندگان به معنی ناسازگاری محصولات با مقررات تلقی می گردد.

استاندارد NEC آمریکا

NEC مخفف عبارت National Electrical Code است که واقع قسمتی از استانداردهای ملی آمریکا در زمینه حفاظت در برابر آتش و مرتبط با ایمنی تأسیسات الکتریکی است.

استاندارد VDE آلمان

از دیگر استانداردهای برق، استاندارد VDE است.که مخفف عبارت آلمانی Verband der Elektrotechnik است و نشان استاندارد آن به منظور اعلام ایمنی و کیفیت در فناوری های برق و فناوری اطلاعات است. مؤسسه آزمایش و صدور گواهینامه VDE یک مؤسسه معتبرملی و بین المللی درآلمان در زمینه آزمایش و صدور گواهینامه استاندارد دستگاه ها، تجهیزات و اجزای سیستم های برقی است. کدهای استاندارد VDE به صورت متریک تدوین و اعلام شده اند و بر این اساس در ایران کاربرد زیادی دارد.

استاندارد ISO

مؤسسه بین الملل استاندارد (ISO-International standard association)، یک مجموعه ی بین الملل تشکیل شده از نهادهای ملی استاندارد است که وظیفه آن توسعه استانداردسازی و فعالیت های مرتبط به آن در جهان است. در واقع سازمان ISO در سطح وسیع به وضع استانداردهای کلی و جزئی برای هماهنگ کردن استانداردهای متفاوت جهانی، از جمله استانداردهای برق ، می پردازد. استانداردهای ایزو شامل دو نوع فنی و مدیریتی هستند.

استاندارد BS

استانداردهای بریتانیا (British Standards)یک استانداردهای تولید تحت یک منشور سلطنتی تحت عنوان Body national Standards می‌باشد. استاندارد BSI موسسه استانداردهای بریتانیا (British Standards Institute) بزرگترین مرجع تدوین استانداردهای انگلستان می باشد.  این گروه استانداردهای بریتاتیایی را تحت نظارت این منشور تدوین می کند. 

کمیته استانداردسازی اروپا (CEN)

کمیته CEN کار تولید و هماهنگ سازی استانداردهای اروپایی در ارتباط با بدنه ی جهانی بر عهده دارد. BSI بزرگترین عضو CEN در گسترش و توسعه این استانداردهای اروپایی می باشد.

استاندارد IP

IP در واقع یک استاندارد بین المللی برای تعیین مقاومت تجهیزات الکتریکی در مقابل نفوذ ذرات خارجی و آب است. IP مخفف ingress protection می باشد. سیستم درجه بندی IP از همین حروف به همراه یک عدد دو رقمی تشکیل شده است. هر یک از این ارقام نشان دهنده میزان مقاومت دستگاه در مقابل یک عامل است. رقم اول (سمت راست) حفاظت در مقابل ورود اجسام خارجی به بدنه را نشان میدهد مانند گرد و غبار. رقم دوم (سمت چپ) حفاظت در مقابل ورود مواد مایع مانند اب به بدنه را نشان می دهد.

استاندارد NEMA

اتحادیه تجاری تولیدکنندگان الکتریکی صنعتی در آمریکاست که در سال 1926 تاسیس شده است و دفتر مرکزی آن در شهر واشنگتن آمریکا واقع شده است. در این اتحادیه، 450 کمپانی تولیدکننده فعال در حوزه های تولید، انتقال، توزیع، کنترل و کاربری الکتریکی عضویت دارند. محصولات این کمپانی ها در تصویربرداری پزشکی، بازرگانی، کاربردهای صنعتی به کار می روند.

استاندارد NFPA

توسط سازمان ایمنی و حریق آمریکا وضع شده است و شامل یک سری قوانین و دستورالعمل های ایمنی در خصوص تجهیزات و صنایع مختلف است. این انجمن در اواخر قرن 19 میلادی و در سال 1895 در بوستون ماساچوست آمریکا تشکیل شد و شروع به نوشتن استاندارد کردند و در ادامه این استاندارد طی قرن بیستم و بیست و یکم توسعه داده شده است.

استاندارد UL

(UL (underwriters laboratory، به منظور تست محصولات در آمریکا پایه گذاری شد . کرده اند، بازرسان این شرکت، چندین بار در سال به واحد تولیدی مراجعه کرده و محصولات را تست می کنند. UL در 5 زمینه مختلف از جمله محیط زیست، بهداشت و حیات، ایمنی و پروژه های دانشگاهی به صورت تخصصی فعالیت می کند. استاندارد (ISO) در اکتبر سال ۱۹۴۶ تاسیس شده و از فوریه سال ۱۹۴۷ به صورت رسمی شروع به فعالیت نموده است. این سازمان، مهم‌ترین سازمان جهانی در زمینه تدوین و تعمیم استاندارد در سطح بین المللی می‌باشد. در حال حاضر ۱۶۳ کشور عضو این سازمان هستند و سازمان ملی استاندارد ایران نیز از سال ۱۹۶۰به عضویت این سازمان درآمده است. مقر دبیرخانه مرکزی این سازمان در شهر ژنو کشور سوئیس واقع شده است.  

توجه:هرگونه کپی برداری از مقاله با ذکر منبع و ارائه ی لینک مقاله بلامانع است.